Terug naar commentaar / Index

Type 2: Letters verwisseld

* AR denarius Septimius Severus (193-211)

* Laodicea ad Mare 193/94

* Voorzijde: L SEPT SE [V P]ERET AVG IMP; Gelauwerde buste r.

* Keerzijde: FORTV RDEVC; Fortuna, zittend n.l. met cornucopiae en roer.

* Vgl. RIC 451 (zelfde spelfout maar PERT en IMP II)

De denarii van Septimius Severus uit Emesa en Laodicea ad Mare (in Syrië) hebben een scala van varianten op het keerzijdeomschrift FORTVNA REDVCI. De wijze van afkorten is zeer uiteenlopend en de woorden worden regelmatig verkeerd gespeld – RDEVC (dit exemplaar), REDEVC (RIC 451A), AEDVC (450A) en REDVG (355) zijn er nog maar een paar.

De afkorting PERET voor Pertinax, de door Septimius Severus van zijn voorganger overgenomen naam, is incorrect maar komt op verschillende stempels voor. In de eerste twee jaar van Septimius Severus’ keizerschap vinden we naast de correcte afkorting PERT in Laodicea ook nog PRTE (RIC 460C), PERTE (bv. RIC 449) en PERCT (Cohen 698). Vanaf 194, als er IMP IIII in het voorzijdeomschrift verschijnt, wordt PERT altijd goed gespeld.

* AE (verzilverd) antoninianus Aurelianus (270-275)

* Serdica, zesde officina

* Voorzijde: IMP C AVRELIANVS AVG; Buste met kuras en stralenkroon r.

* Keerzijde: PROVIDEN EDOR; In afsnede: XXIVI; In veld: S; Concordia of Fides militum met twee standaarden st.n.r. tegenover Sol, st.n.l., r.hand geheven, globe in l.hand.

* RIC 256

De spelfout is de verkeerd gesneden frase providentia deorum. De eerste twee letters van DEOR(um) hebben van plaats gewisseld. Met dank aan Jonas Posman voor de foto.

* AE follis Severus II (306-307)

* Cyzicus 305

* Voorzijde: FL VAL SEVERVS NOB CAES; Gelauwerde buste r.

* Keerzijde: GEINO AVGG ET CAESARVM NN; In afsnede: KΔ; Genius st.n.l. met patera en cornucopiae.

NB: Het woord GENIO (dativus van Genius) is gesneden met twee letters omgewisseld.

* AE Follis Licinius 308-324)

* Nicomedia, vierde officina

* Voorzijde: IMP C VAL LICIN LICINIVS PF AVG; Gelauwerde buste r.

* Keerzijde: HERCVIL VICTORI; In afsnede: SMN; In l.veld: * / Δ ; Hercules st.n.r., gekranst, r.hand achter rug, leunend op knots met daarover leeuwenhuid.

De naam van Hercules (in de derde naamval weergegeven als Herculi) heeft de laatste twee letters omgewisseld.

* AE4 Arcadius (383-408)

* Nicomedia 393-395

* Voorzijde: [DN ARCAD]IVS PF AVG. Gedrapeerde buste met pareldiadeem en kuras n.r.

* Keerzijde: SALVS REI PVBILCAE; In afsnede: SMNA. Victoria, lopend naar links met trofee, met de handen op de rug gebonden gevangene met zich mee slepend.

* 13 mm

* LRBC 2429

De letters L en I in PVBLICAE zijn verwisseld.

* AE2 Arcadius (383-408)

* Alexandrië 383-388, eerste officina.

* Voorzijde: DN ARCADIVS PF AVG. Gedrapeerde buste met pareldiadeem en kuras, schild in l.hand en speer in r.hand n.r., boven manus Dei met krans

* Keerzijde:GLORAI ROMANORVM; In afsnede: ALEA; In l.veld: T. Arcadius, st.n.r., hoofd l., standaard in r.hand en schild aan voet in l.hand. Links knielende, met handen op de rug gebonden gevangene.

* 24,6mm; 4.29 g.

* Referentie: RIC IX p. 302, 16

De stempelsnijder heeft de laatste twee letters van GLORIA omgewisseld. Vergelijk de volgende twee munten uit hetzelfde atelier.

* AE2 Gratianus 367-383
* Alexandrië 383, eerste officina
* Voorzijde: DN GRATIANVS PF AVG; Gedrapeerde buste met helm, pareldiadeem en kuras n.r. met speer en schild.

* Keerzijde: GLORAI ROMANORVM; In afsnede: ALEA; In l.veld: krans; Keizer st.n.l., hoofd r., r.hand geheven op galei, bestuurd door Victoria
* RIC IX, Alexandria 6(a); C.25

* 4.94g, 18.5mm

De stempelsnijder heeft de laatste twee letters van GLORIA omgewisseld. Vergelijk de voorgaande en de volgende munt uit hetzelfde atelier. Dank aan Jochen voor de foto.

* AE2 Theodosius I (379-395)

* Alexandrië 383, eerste officina.

* Voorzijde: DN THEODOSIVS PF AVG; Gedrapeerde buste met helm, pareldiadeem en kuras n.r. met speer en schild.

* Keerzijde: GLORAI ROMANORVM; In afsnede: ALEA; In l.veld: krans; Keizer st.n.l., hoofd r., r.hand geheven op galei, bestuurd door Victoria.

* LRBC 2877

De stempelsnijder heeft de laatste twee letters van GLORIA omgewisseld. De twee voorgaande munten hebben dezelfde fout in het keerzijdeomschrift. Het is opmerkelijk dat deze munt en de twee voorgaande afkomstig zijn uit hetzelfde atelier, namelijk officina alpha van Alexandrië. Volgens LBRC sloeg het munthuis van Alexandrië gedurende het jaar 383 gelijktijdig het type ‘keizer op galei’ voor Gratianus, Valentinianus II en Theodosius I en het type ‘Keizer met labarum en knielende gevangene’ voor Arcadius. Het keerzijdeomschrift was voor alle vier de keizers GLORIA ROMANORVM (‘de eer van de Romeinen’). De drie munten zijn dus ook uit dezelfde periode afkomstig.

Misschien is dezelfde onoplettende stempelsnijder verantwoordelijk voor deze drie keerzijdestempels met dezeflde spelfout. Het is ook mogelijk dat een incorrect stempel dat versleten was, zonder verder na te denken is gekopieerd.

Het zou mij overigens niet verbazen als er ook nog eens een Valentinianus II met GLORAI opduikt. Met dank aan Doug Smith voor de foto.